.

Odbornička grupa MORAMO/ NDMBGD / ZLF još je pre godinu dana poslala odbornička pitanja i zahteve Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture, Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda i Muzeju grada Beograda, a na koje nismo dobili odgovore.

Komisiju konkursa „Javni međunarodni urbanističko-arhitektonski konkurs za uređenje arheološkog parka Belo Brdo sa idejnim rešenjima objekata centra za posetioce i naučnoistraživačkog centra“ činilo je četvoro arhitekata i master filozof, inače savetnica premijerke Brnabić / „Srbija stvara“), a isključeni su svi stručnjaci koji su radili na “Studiji istraživanja, zaštite i prezentacije arheološkog nalazišta Belo Brdo u Vinči”   (2016), na osnovu koje je urađen Prostorni plan područja posebne namene arheološkog nalazišta Belo Brdo i usvojen 2018. godine. Isključen je i Muzej grada Beograda sa svojim arheolozima i kustosima, kao i drugi višedecenijski istraživači samog arheološkog nalazišta.

Zato pitamo na koji način odabrani i otkupljeni projekti konkursa mogu da budu realizovani u skladu s potrebama nalazišta?

Idejni projekat sanacije klizišta, odrona i obezbeđivanja kulturnih slojeva arheološkog nalazišta Belo Brdo od visoke vode Dunava, čiji je Republički zavod naručilac i investitor, urađen je ne poštujući zahtev o sprovođenju Prostornog plana, jer je parcela, na kojoj se radi najveća intervencija, predviđena za razradu urbanističkim projektom, koji se nigde ne pominje.  U lokacijskim uslovima i rešenju o odobrenju radova obavezno je pozivanje na takav planski zahtev, ali toga nema. Svojim rešenjima predviđa ogromne intervencije u količinama betona i zemljanih nasipa na parceli koja je deo arheološkog nalazišta sa najstrožom zaštitom.

Rešenje o odobrenju izvođenja radova je dobijeno od strane Ministarstva gađevinastva, saorbaćaja i infrastrukture i pored toga što je projekat krši odredbe Prostornog plana Belo Brdo o čuvanju izgleda i vizura na arheloško nalazište. Grube sanacione intervencije predviđene projektom – 5 metara visoki bedemi od armirane zemlje, nasipi podignuti uz same kulturne profile i ogromne količine ugrađenog betona – ugroziće karakterističnu i prepoznatljivu sliku arheološkog nalazišta Belo Brdo.

Osim raštrkanih turističkih igračaka, predviđenih konkrsnim rešenjem, na nalazištu neće biti ničega, čak više ni čuvenih visokih kulturnih profila na osnovu kojih se prati život kroz duge vremenske periode naselja. To je bila neka vrsta vidljive prče o vremenu,  koja nam je omogućavala da sagledamo 7000 godina trajanja vinčanske kulture, gde svaki sloj jasno predstavlja neki period tokom kojeg je postojala ljudska aktivnost.

Urbanisti koji su uradili Prostorni plan područja posebne namene, do sada važeći, kao i ovaj sada Nacrt izmena i dopuna, znali su za vrednost vizura sa vode i obale na arheloško nalazište i dali su odredbe o njhovom čuvanju, pa i odredili najvišu kotu nasipa za odbranu od visoke vode, da bi se sačuvale vizure na profile. Međutim, idejnim rešenjem i idejnim projektom Beoexperta, a zatim i projektom za izvođenje,    to je sve grubo zanemareno i od vizura na nalazište će ostati samo pogled na 5,5 metara visoke, skoro vertikalne zemljane bedeme, kao kosine pored puta.

Sanacione intervencije predviđene projektom, koje se uveliko izvode, a čiji je naručilac i investitor Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, već su ugrozile vizuelne karakteristike nepokretnog kulturnog dobra. Najmanja šteta je konkurs i njegova rešenja sa kućicama, prava teta je načinjena sa ugradnjom preko 1200 kubnih metara betna, stotina tona armature i 6500 kubika nasutog materijala direktno u prvi stepen zaštite arheolškog nalazišta.

Sve to izvodi Millenium team, sa kooperantima, a ta firma je i na građevinskoj tabli navedena kao projektant, iako je projekat uradio i rešenje o odobrenju radova dobio Beoexpert doo.